Türk Ticaret Kanunu’nda ticari işletme kavramı temel alınır. Bunun yanında Türk Ticaret kanunu Tacir kavramına yer verir. Gerçek ve vakıf, dernek, kamu gibi tüzel kişilikler için tacir sıfatı elde etmenin şartları vardır. Tacir olma şartlarını önemli bir takım hususlar da bağlar.
Gerçek Kişilik Nasıl Tacir Sıfatı Kazanır?
Tacir sıfatının kazanılması konusunu önce gerçek insanlar bağlamında bakarak açıklayalım.
Türk Ticaret kanununun 12 inci maddesinin 1. fıkrası bir ticari işletmeyi kısmen de olsa kendi adına işleten kişiyi Tacir olarak tanımlar. Bu tanımdan hareket edilirse, bir gerçek kişinin Tacir sıfatını kazanabilmesi için üç koşulun birlikte gerçekleşmesi gerekir.
1- Ticari işletmenin mevcut olması
2- İşletmenin çalıştırılması
3- Kısmen de olsa kendi adına işletilmesidir.
Tacir Sıfatına Sahip Tüzel Kişilikler Hangileridir?
Tüzel kişiler için Tacir sıfatının kazanılması hususuna gelecek olursak; Türk Ticaret Kanunu tüzel kişiler başlığı altında ticaret şirketleri, vakıflar, dernekler ve kamu tüzel kişilerince özel hukuk hükümlerine göre yönetilmek ve ticari şekilde işletilmek üzere kurulan teşekkül ve kurumlar şeklinde dörtlü bir ayrım yapmıştır.
Tüzel Kişiler Nasıl Tacir Sıfatı Kazanır?
Şirketler ve Derneklerin Tacir Sıfatı Kazanması
Ticaret şirketlerinde tacir sıfatının kazanılması, şirketlerin Ticaret Sicilden kayıt yaptırdığı anda başlar. Bu andan itibaren hem tüzel kişilik ve hem de Tacir sıfatını kazanırlar. Tüzel kişiler başlığı altında ele alınan dernekler de şirketler gibi şahıs birliğidir. Manevi amaçlarla kurulan dernekler de ticari işletme işletebilirler. Taciri olabilmeleri için gereken koşullar Türk Ticaret Kanunu’nun 16. Maddesinde açıklanmıştır. Buna göre derneklerin Tacir sıfatını kazanabilmeleri için amaçlarına varmak için ticari İşletmeleri kurmaları ve bu derneklerin kamu yararına dernek olmamaları gerekmektedir.
Kamu ve Vakıfların Tacir Sıfatı Kazanması
Vakıfların Tacir unvanını kazanabilmeleri için amaçlarına uygun olarak ticari işletme kurup işletmeleri ve ayrıca gelirlerinin yarısından fazlasını kamu görevi sayılabilecek işlere harcamaları gerekir. Kamu tüzel kişilerine ait kurum ve kuruluşlar ise kuruluş kanunları gereğince özel hukuk hükümlerine göre yönetilmek veya ticari şekilde işletilmek üzere, devlet İl Özel İdaresi, belediye ve köy ile diğer kamu tüzel kişileri tarafından kurulan kurum ve kuruluşlar da Tacir sayılırlar.
Donatma İştiraki Nasıl Tacir Sıfatı Kazanır?
Donatma iştiraki için Tacir sıfatı kazanma sürecine değinelim. Öncelikle kavramın tanımını yapalım. Birden çok kişinin paylı mülkiyet şeklinde sahip oldukları bir gemiyi bir sözleşme gereğince hepsinin adı ve hesabına deniz ticaretinde kullanmak ve kazanç elde etmek/menfaat sağlamak amacıyla oluşturdukları birliğe donatma iştiraki denmektedir. Bu birliğin tüzel kişiliği yoktur. Türk Ticaret kanununun 17. maddesi sakine tacirlere ilişkin hükümlere tabi tutar. Beraberinde getirdiği bir kısmı hak bir kısmıysa yükümlülük olan sonuçlarına sıralayalım.
Bunlardan birincisi iflasa tabi olmaları ikincisi ise ticari işletmelerini ticaret sicile tescil ettirmeleridir. Diğerleri Ticaret unvanı, seçme ve kullanma, ticari defterleri tutma, ticaret ve sanayi odalarına kayıt olma, basiretli bir iş adamı gibi davranma, ticari iş karinesine tabi olma, ticari örf ve adetlere tabi olma, ücret ve faiz isteme, ücret ve cezaların indirilmesini isteyememe, fatura ve teyit mektubu düzenleme şeklinde sıralayabiliriz.
